عنصر جیوه طبق تقسیم‌بندی جدول مندلیف در رده فلزات قرار می‌گیرد؛ که در دمای معمولی محیط؛ به شکل مایع وجود دارد. به دلیل برخی خواص ویژه و بی‌نظیر این فلز مایع؛ در گذشته و در حال حاضر به طور گسترده‌ایی در صنایع مختلف از آن استفاده شده است. امروزه از جیوه در تولید باتری‌ها، لامپ‌ها و سوئیچ‌ها و در گذشته در ساخت لوازم الکتریکی مثل تلفن، تلویزیون و غیره استفاده می‌شده است. بر این اساس یکی از کاربردهای جیوه در تولید و ساخت کنتورهای قدیمی برق بوده است.
جیوه کنتور برق در کنتورهای برق قدیمی؛ قادر است میزان انرژی الکتریکی یا برق مصرفی کاربران خانگی، صنعتی و تجاری را محاسبه کند؛ به طورکلی کنتور برق ابزاری است که میزان انرژی الکتریکی مشترکین شرکت برق را بر حسب واحد اندازه‌گیری کیلو وات ساعت یا واحد ژول نشان می‌دهد؛ کنتورهای برق در گذشته به صورت کنتورهای مکانیکی یا آنالوگ بودند؛ اما امروزه علاوه بر وجود کنتورهای برق آنالوگ در سیستم برق‌رسانی کشور در بعضی از مناطق یا به صورت پراکنده جای مانده از گذشته؛ بیشتر کنتورهای مصرفی در کشور از نوع دیجیتال هستند. کنتورهای قدیمی که موضوع بحث این مقاله هستند و در ساختمان خود دارای فلز جیوه هستند؛ همان کنتورهای آنالوگ یا معمولی هستند و کنتورهای دیجیتالی؛ کنتورهای مدرن امروزی هستند.
جیوه کنتور برق دیجیتال
ضمنا هم کنتورهای قدیمی مکانیکی و هم کنتورهای دیجیتال در دسته‌های تک فاز و سه فاز طبقه‌بندی می‌شوند که این تقسیم‌بندی بر مبنای میزان ولتاژ الکتریکی و همچنین میزان شدت جریان الکتریکی بر حسب واحد آمپر است؛ ولی مسلما اجزای کنتورهای برق مکانیکی قدیمی با کنتورهای برق دیجیتالی متفاوت است؛ به طور مثال جیوه کنتور برق استفاده شده در کنتورهای قدیمی یکی از تفاوت‌های ساختاری کنتورهای مکانیکی و دیجیتال است؛ هر چند که هر دو دسته بر اساس کاربری یکسانی ساخته شده‌اند و وظیفه هر دو در صنعت الکتریکی یکسان است؛
کنتورهای جیوه‌ای که اساسا جز دسته کنتورهای قدیمی هستند؛ بر اساس نیروی الکترومغناطیسی کار می‌کنند؛ طبق این اصل در قوانین الکتریسته با عبور جریان برق از یک سیم پیچ؛ در اطراف آن یک میدان مغناطیسی شکل خواهد گرفت که شدت و جهت این میدان به میزان و شدت جریان عبوری از داخل سیم پیچ وابسته است. بر اساس این اصل الکتریکی در کنتورهای برق؛ دو گروه سیم پیچ قرار داده شده است که در تعداد دور و ضخامت با هم متفاوت هستند؛ یکی از سیم پیچ‌ها که ضخیم‌تر است و دور کم‌تری دارد؛ سیم پیچ جریان نامیده شده و سیم پیچ دیگر سیم پیچ مربوط به ولتاژ است.
ارزش جیوه کنتور برق
در این قسمت مقاله قصد داریم به اختصار به دلایل استفاده از این فلز با ارزش و گران‌بها در ساخت کنتورهای برقی و همچنین بررسی خواص جیوه کنتور برق بپردازیم؛ از جمله دلایل استفاده از جیوه در ساخت کنتورهای برقی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱- جیوه فلزی با رسانایی الکتریکی بالا است و در مقابل تنش‌های حرارتی هم بسیار مقاوم است؛ به این صورت‌که در اثر دمای بالای محیط یا حرارت؛ خیلی تغییر شکل و ظاهر نمی‌دهد و در دمای محیطی به صورت مایع وجود دارد و نهایتا با افزایش دما؛ منبسط شده و تغییر شکل خاصی نمی‌دهد.
۲- جیوه در جدول تناوبی مندلیف؛ تنها فلزی است که به صورت و شکل مایع وجود دارد و نقطه ذوب این فلز کم‌تر از دمای محیط اطراف آن است. این ویژگی؛ فلز جیوه را برای کاربری در صنایع مختلف مستعد کرده است.
۳- فلز جیوه علاوه بر خاصیت‌های فلزی دارای خواص فیزیکی مربوط به سیالات هم هست؛ به شکلی که دارای چگالی و چسبندگی بالایی است و گرانروی پایینی دارد؛ بر این اساس تحت اثر نیروی جاذبه جاری می‌شود و اثری از خود بر جای نمی‌گذارد؛ این خاصیت سیالیت جیوه باعث شده که در کنتورهای برق مورد استفاده قرار بگیرد.
کجای کنتور برق جیوه دارد؟
همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد به دلیل این‌که جیوه در دمای معمولی و در حالت طبیعی به صورت مایع است و با افزایش دما تغییر حالت خاصی نمی‌دهد؛ به صورت گسترده‌ایی در ساخت لوازم برقی قدیمی از جمله کنتورهای برق که به صورت شبانه روزی روشن و تحت تاثیر جریان الکتریکی هستند و مدام با افزایش دما دست و پنجه نرم می‌کنند استفاده می‌شده است؛ زیرا که در این شرایط خاص جیوه کنتور برق؛ فلز پایداری در برابر این تغییرات محیطی بوده است. جیوه همچنین دارای عدد اتمی بالاتری در جدول تناوبی عناصر نسبت به فلزات دیگر مثل مس یا طلا است؛ هرچه عدد اتمی فلزی بالاتر باشد؛ خاصیت رسانایی افزایش می‌یابد؛ بر این اساس جیوه با عدد اتمی ۸۰ نسبت به طلا با عدد اتمی ۷۹ و مس با عدد اتمی ۲۹ خاصیت رسانایی قوی‌تر و بیش‌تری دارد؛ که این یک مزیت دیگر برای استفاده از جیوه در کنتورهای قدیمی است؛ از طرف دیگر نسبت به فلزات دیگر ارزان‌تر بوده و خواص رادیو اکتیویته پایینی دارد و به همین علت به راحتی دچار تغییرات یا فروپاشی هسته‌ای نمی‌شود و به دلیل این همه این ویژگی‌های مذکور در ساخت کنتورهای قدیمی استفاده شده است؛ به این صورت‌که جیوه کنتور برق قدیمی عموما به صورت جیوه قرمز و در داخل کپسول‌های خاصی در کنتور برق جاسازی شده است.
جیوه کنتور برق قدیمی
استفاده از جیوه در کنتورهای برق قدیمی بیشتر متداول بوده است و امروزه استفاده از جیوه در ساخت کنتور برق کم‌تر مرسوم است. جیوه‌ای که در ساخت کنتورهای برق قدیمی استفاده شده؛ عموما از نوع جیوه قرمز است که به نام شنگرف و با نام علمی سینابر با فرمول شیمیایی HgS شناخته می‌شود. امروزه گفته می‌شود؛ جیوه کنتور برق در کنتورهای برق قدیمی؛ دارای ارزش خارق العاده بازیافتی است و قیمت خرید و فروش بازیافتی آن بسیار بالاست؛ به این دلیل که با رعایت اصول و شرایط خاصی؛ امکان استفاده مجدد در صنایع الکترونیکی و هسته‌ای از این محصول وجود دارد.
اگر به دنبال کیفیت عملکرد به همراه قیمت مناسبی هستید پیشنهاد می‌کنیم به فروشگاه اینترنتی الکتروجزایری مراجعه کنید. در این فروشگاه معتبر بهترین برندها با قیمت رقابتی به مشتریان عرضه می‌شوند.
بروز رسانی در تاریخ 17 بهمن 1401
دستخوش